Ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Φινλανδίας, Erkki Liikanen, λέει ότι “στη Φινλανδία θα πρέπει να δουλέψουμε σκληρά για να ξεπεράσουμε αυτή τη δύσκολη οικονομική κατάσταση. Το ΑΕΠ της χώρας εξακολουθεί να είναι σημαντικά κάτω από τα επίπεδα προ της κρίσης και είναι πιθανό να είναι αρκετά χρόνια έτσι πριν υπάρξει πλήρης ανάκαμψη”.
Άρθρο του Tim Worstall στο Forbes
Αλλά το πραγματικό σημείο πίσω από αυτή την ιστορία είναι ότι απλά δεν χρειάζεται να είναι αυτός ο τρόπος. Όπως ο Paul Krugman έχει επισημάνει πρόσφατα και έχουν και πολλοί άλλοι φωνάξει για χρόνια. Η Φινλανδία απλά δεν έπρεπε ποτέ να ενταχθεί στο ευρώ, όπως και η η Ελλάδα. Όπως, μάλιστα, λίγο πολύ τα περισσότερα από τα σημερινά μέλη δεν θα έπρεπε να έχουν ενταχθεί στο ενιαίο νόμισμα. Επιπλέον, κανένα από αυτά δεν είναι έκπληξη. Το πρόβλημα είναι στον ίδιο το σχεδιασμό του εν λόγω νομίσματος, πράγματι, είχε επισημάνει ο Robert Mundell, ο άνθρωπος που εργάστηκε για το ενιαίο νόμισμα.
Ότι όλα θα πάνε στραβά είναι ακριβώς αυτό που η προειδοποίηση για το ευρώ ήταν. Αυτό δεν πάει καλά, έχει πάει στραβά, και γι ‘αυτόν ακριβώς το λόγο προβλέπεται :
Η Φινλανδία έχει πρόβλημα, και σύμφωνα με τα λόγια της κεντρικής τράπεζας αυτή την εβδομάδα, η κατάσταση είναι «σοβαρή». Ενώ η Γαλλία έχει συχνά επώνυμα ο “άρρωστος” της Ευρώπης και τα προβλήματα στην Ελλάδα είναι καλά γνωστά, η οικονομία της Φινλανδίας είναι ακόμα 5pc μικρότερη από ό, τι πριν από την οικονομική κρίση. Η χώρα θα συρθεί από μια τριετή περίοδο ύφεσης φέτος, ενώ η ανεργία προβλέπεται από τον ΟΟΣΑ για να αυξηθεί το 2015.
Αντιμέτωποι με μια διογκωμένη κατάσταση, κάτω από ονομαστική ανάπτυξη, καθώς οι τιμές και το κόστος έχουν αυξηθεί με πολύ ταχύτερο ρυθμό από ό, τι στην υπόλοιπη ευρωζώνη, το φάρμακο είναι γνωστό.
Η Φινλανδία αυτό που έχει να κάνει είναι να έχει μια εσωτερική υποτίμηση. Δηλαδή, να πιέστούν προς τα κάτω τις τιμές εργασίας. Αυτό είναι κάτι που είναι δύσκολο και κάτι που μπορεί να γίνει μόνο με σημαντικές επίπονες οικονομικές αλλαγές. Πρέπει να κάνει ότι η Ισπανία, η Πορτογαλία και η ακραία περίπτωση της Ελλάδας. Και ο λόγος είναι ότι είμαστε στη ζώνη του ευρώ.
Όπως *Πολ Κρούγκμαν επισημαίνει :
Τι συμβαίνει? Λοιπόν, στην περίπτωση της Φινλανδίας, βλέπουμε τα κλασικά προβλήματα των ασύμμετρων σοκ σε μια νομισματική ζώνη που δεν είναι η βέλτιστη. Η Φινλανδίας έχει δύο κύριους εξαγωγικούς τομείς, τα δασικά προϊόντα και τη Nokia. Αυτό δημιουργεί την ανάγκη για μια απότομη πτώση σε σχέση με τους μισθούς για να αναπληρώσετε τις χαμένες αγορές, αλλά επειδή η Φινλανδία δεν έχει το δικό της νόμισμα πια η προσαρμογή αυτή πρέπει να λάβει τη μορφή μιας αργής, εσωτερικής υποτίμησης.
Γιατί δεν μπορεί η Φινλανδία να ανακτήσει αυτή τη φορά; Το χρέος δεν είναι πρόβλημα, το κόστος δανεισμού είναι πολύ χαμηλό. Αλλά είναι όλα σχετικά με τον ζουρλομανδύα του ευρώ. Το 1990 η χώρα θα μπορούσε και να είχε υποτιμήσει, να επιτευχθεί η ταχεία αύξηση της ανταγωνιστικότητας. Αυτή τη φορά δεν είναι, έτσι ώστε δεν υπάρχει γρήγορος τρόπος για να προσαρμοστούν στις δυσμενείς διαταραχές ……… Αυτό δεν πρέπει να αποτελεί έκπληξη? είναι ο πυρήνας του επιχειρήματος του Milton Friedman για ευέλικτες συναλλαγματικές ισοτιμίες, και με τη σειρά του για το δίλημμα στο επίκεντρο της βέλτιστης θεωρίας νομισματικής ζώνης. Το πρόβλημα στη Φινλανδία είναι αυτό που όλοι περίμεναν να πάει στραβά με το ευρώ.
Αυτό δεν είναι κάτι που μας αιφνιδίασε. Ξέραμε ότι αυτό θα συμβεί. Αν η ζώνη του ενιαίου νομίσματος είναι πολύ μεγάλη τότε, όταν ένα ασύμμετρο σοκ χτυπά τότε οι περιοχές που έχουν πληγεί σοβαρά από το να παρακολουθήσουν την εν λόγω εσωτερική υποτίμηση, δεδομένου ότι δεν μπορούν πλέον να υποτιμήσουν το νόμισμά τους. Και οι δύο μέθοδοι καταλήγουν στο ίδιο μέρος. Όπου η εργασία είναι τώρα αναπροσαρμόζονται να την κάνουν και πάλι ανταγωνιστική. Υποτίμηση του νομίσματος διαρκεί μία εβδομάδα και κανείς δεν νοιάζεται και πολύ. Η Εσωτερική υποτίμηση διαρκεί χρόνια και απαιτεί σημαντικά ποσοστά ανεργίας για το άλεσμα των μισθών προς τα κάτω.
Αρκετά. Η ευρωζώνη είναι απλά πάρα πολύ μεγάλη, πάρα πολλές χώρες προσχώρησαν στο ευρώ, οι χώρες που πραγματικά δεν θα έπρεπε να είναι. Και όπως παραπάνω, αυτό δεν αποτελεί έκπληξη. Το ευρώ έχει αποτύχει και είναι αποτυχία για ακριβώς το λόγο ότι είναι πάρα πολύ μεγάλος ο χώρος για ένα νόμισμα.
*Ο Πωλ Κρουγκμαν είναι Αμερικανός οικονομολόγος, πανεπιστημιακός και συγγραφέας, βραβευμένος με το Βραβείο Νόμπελ Οικονομικών Επιστημών.
