Απεστάλη η έκθεση της Επιτροπής Επιλογής σχετικά με την Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης 2021, που αξιολόγησε τις 14 υποψήφιες πόλεις. Τι αναφέρει για τις υποψηφιότητες της Καλαμάτας και της Τρίπολης.
Η έκθεση περιέχει το σκεπτικό της επιτροπής για όλες τις πόλεις, καθώς και την αξιολόγηση και τις συστάσεις για τις 3 προκριθείσες πόλεις, την Καλαμάτα, την Ελευσίνα και τη Ρόδο.
ΚΑΛΑΜΑΤΑ
Η Καλαμάτα παρουσίασε τον Φάκελο Υποψηφιότητας της πόλης με κεντρική ιδέα «KalamataRising». Ο βασικός στόχος της πόλης είναι να αναδείξει ένα νέο μοντέλο για την Ευρώπη σχετικά με τις μικρές ανθεκτικές κοινότητες (community), σε αντίθεση με τις μεγαλουπόλεις.
Το πρόγραμμα έχει τέσσερις άξονες:
Rising Up / UpRising, The Senses / Everyday Living, Exile / Return και Goodbye to the Dead.
Την υποψηφιότητα στηρίζουν οι πέντε γειτονικοί δήμοι της Μεσσηνίας. Ο προτεινόμενος προϋπολογισμός για τα λειτουργικά έξοδα (πρόγραμμα, επικοινωνία, διαχείριση) ανέρχεται σε 20.000.000 ευρώ, από τα οποία τα 12.000.000 αφορούν στο καλλιτεχνικό πρόγραμμα.
Η επιτροπή εκτίμησε την ειλικρινή παρουσίαση της παρούσας κατάστασης της πόλης. Η πόλη έχει αλλάξει σημαντικά λόγω των νέων βελτιωμένων οδών πρόσβασης τα τελευταία χρόνια. Η υποψηφιότητα για την Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης ήταν η αφορμή για την δημιουργία μίας ολοκληρωμένης πολιτιστικής στρατηγικής για την πόλη, με σημαντική συνεισφορά από την πλευρά των πολιτών. Αυτή την στιγμή το τελικό κείμενο έχει εννέα προτεραιότητες, με την ανάπτυξη των δημιουργικών και πολιτιστικών βιομηχανιών να αποτελεί πιθανώς την δέκατη προτεραιότητα. Η στρατηγική βρίσκεται στο τελικό στάδιο ανάπτυξης, πριν την υιοθέτησή της από το Δημοτικό Συμβούλιο.
Η Καλαμάτα είναι γνωστή στους διεθνείς πολιτιστικούς κύκλους λόγω του μακροβιότατου Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού και του νέου Μεγάρου Χορού. Η Ομάδα της υποψηφιότητας αξιοποίησε τις ευρωπαϊκές αυτές διασυνδέσεις πολύ καλά. Η Επιτροπή σημειώνει την καινοτόμο ιδέα των τριών έργων – «ομπρέλες» (Residencies:21, Academy:21, Digika), τα οποία σκοπεύουν να αντιμετωπίσουν το διαφαινόμενο ζήτημα του ελλείμματος πολιτιστικής διαχείρισης στην πόλη. Και τα τρία έργα έχουν σοβαρή δυνατότητα δημιουργίας παρακαταθήκης (σ.τ.μ. strong legacy potential). Η κεντρική εικαστική έκθεση «The Body in Revolt» είναι ένας μοντέρνος τρόπος ενασχόλησης με το θέμα των 200 χρόνων από το 1821.
Περιγράφεται το πώς ένα ελληνικό θέμα αναδεικνύεται σε ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό ζήτημα. Η επιτροπή, όμως, έχει κάποιες ανησυχίες ως προς το τεχνικό / λειτουργικό ζήτημα της φιλοξενίας μίας τέτοιας διεθνούς έκθεσης με δανεισμένα έργα, χωρίς την ύπαρξη κατάλληλου μοντέρνου χώρου πινακοθήκης/ μουσείου. Η Ευρωπαϊκή Διάσταση η οποία παρουσιάστηκε στον Φάκελο Υποψηφιότητας δείχνει προοπτικές. Έγιναν κατανοητά τα τέσσερα στοιχεία των κριτηρίων επιλογής, αλλά δεν έχουν ακόμα ενσωματωθεί σε κατάλληλο βαθμό στο πρόγραμμα. Η Επιτροπή εκτίμησε τις διασυνδέσεις και συνεργασίες με την Βουλγαρία και την Ρουμανία σε κοινά έργα που αφορούν στον κινηματογράφο για τους Ρομά. Η Ομάδα Διεκδίκησης έχει ήδη συζητήσει συγκεκριμένα πεδία συνεργασίας με μελλοντικές Πολιτιστικές Πρωτεύουσες της Ευρώπης και υποψήφιες πόλεις για το 2020 και το 2021.
Σχετικά με το καλλιτεχνικό πρόγραμμα, η Επιτροπή αναμένει να δει μεγαλύτερο βάθος, ποικιλία (ειδικά σε όλο το εύρος των εικαστικών τεχνών), καθώς και σημαντικά περισσότερες διεθνείς συνεργασίες με καλλιτέχνες στον επόμενο Φάκελο Υποψηφιότητας. Η υποψηφιότητα δημιούργησε μία δυνατή εκστρατεία υποστήριξης και διάχυσης του μηνύματος στους πολίτες, με ξεκάθαρα τα στοιχεία της συμμετοχής τους στη δημιουργία των στόχων του προγράμματος και του σχεδιασμού του. Αυτή η διαδικασία έγινε σε άμεση συνάρτηση με τη συζήτηση για τη δημιουργία της πολιτιστικής στρατηγικής.
Ο Φάκελος Υποψηφιότητας περιέγραψε μία θετική στρατηγική για την ανάπτυξη του κοινού, εστιάζοντας στους τρόπους που ο ίδιος ο πολιτιστικός τομέας της πόλης θα πρέπει να προσαρμοστεί και να αλλάξει. Η Επιτροπή αναμένει να δει λεπτομερέστερα σχέδια δράσης για την υλοποίηση αυτής της στρατηγικής. Τα σχέδια για την συμμετοχή των σχολείων στην διαδικασία ήταν στην σωστή κατεύθυνση, αλλά περιορισμένα σε αυτήν την φάση. Η Επιτροπή θεωρεί ότι οι προϋπολογισμοί ήταν στην σωστή κατεύθυνση για αυτήν την φάση. Παρ’ όλα αυτά, ο προϋπολογισμός για το καλλιτεχνικό πρόγραμμα είναι σχετικά χαμηλός για μία διοργάνωση που πρέπει να έχει αντίκτυπο σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Ο προϋπολογισμός δείχνει να ρίχνει πολύ βάρος σε λίγα έργα (Abramovic, Φεστιβάλ Χορού, EuripidesRising). Γενικά, η Επιτροπή πιστεύει ότι ο Φάκελος Υποψηφιότητας ήταν περιεκτικός και σε αυτήν την φάση πρόβαλε μια καλή κατανόηση των κριτηρίων του διαγωνισμού. Η υποψηφιότητα στοχεύει στο να τοποθετήσει την Καλαμάτα στην σύγχρονη Ευρώπη.
Το καλλιτεχνικό πρόγραμμα, με την ευρωπαϊκή του διάσταση, χρειάζεται σημαντική εμβάθυνση, με ένα ανανεωμένο καλλιτεχνικό όραμα. Θα πρέπει να αναζητηθούν καλές πρακτικές από άλλες ευρωπαϊκές πόλεις στον τομέα των δημιουργικών βιομηχανιών, οι οποίες και να εμπνεύσουν συγκεκριμένα σχέδια για την ανάπτυξη της ψηφιακής οικονομίας στην Καλαμάτα. Τέλος, θα πρέπει να επανεκτιμηθούν οι σχεδιαζόμενοι προϋπολογισμοί.
ΤΡΙΠΟΛΗ
Η Τρίπολη παρουσίασε τον Φάκελο Υποψηφιότητας με θέμα «Αρκαδία». Ο Φάκελος Υποψηφιότητας έχει η δυνατότητα να γίνει ένα σημείο καμπής στο σχέδιο ανάπτυξης της πόλης και την περιοχή. Η γενική ιδέα είναι να παρουσιάσει στο Ευρωπαϊκό κοινό την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά της Αρκαδίας και, συνεπώς, να αναζητήσουν λύσεις για τις σύγχρονες ανησυχίες της Ευρώπης, όλα αυτά οδηγούν σε μια ισορροπημένη σχέση ανάμεσα στον άνθρωπο και φύση.
Το προτεινόμενο πρόγραμμα έχει επτά θέματα: Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο «Αρκαδία», Αρκαδικό Οράμα, Αρκαδία in situ, το Δέντρο της Ελευθερίας, το Φλάουτο του Πάνα, Et in Arcadia Ego και Αρκαδία στον ενεστώτα.
Ο Φάκελος Υποψηφιότητας είχε την υποστήριξη του Δήμου και περιλαμβάνει τις γειτονικές περιοχές.
Ο προϋπολογισμός πρόβλεψη λειτουργίας ανέρχεται σε € 10,9 εκατ εκ των οποίων € 8.175m προορίζεται για δαπάνες του προγράμματος. Πάνω από € 6 εκ. του προϋπολογισμού αναμένεται από μια σειρά χρηματοδοτικών προγραμμάτων της ΕΕ.
Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης η ομάδα έμαθε ότι ο δήμος έχει μια μακροπρόθεσμη πολιτιστική στρατηγική, εως το 2030, και σκοπεύει να την εφαρμόσει ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα του διαγωνισμού. Οι υποδομές στους τομείς του πολιτισμού στοχεύουν επίσης στην προώθηση των δημιουργικών επιχειρήσεων, αλλά έγινε λιγότερο σαφές πώς π.χ. η θερμοκοιτίδα θα συνδεθεί με το καλλιτεχνικό και πολιτιστικό πρόγραμμα.
Το προτεινόμενο πρόγραμμα παρουσιάστηκε σε σχετικά γενικούς όρους στο bidbook. Τα επτά θέματα περιγράφηκαν καλά, με καλή ανάλυση. Η επιτροπή θα περίμενε κανονικά περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τα προτεινόμενα ενδεικτικά έργα. Εκεί ήταν περιορισμένες οι πληροφορίες σχετικά με πιθανούς συνεργάτες.
Το πάνελ απογοητεύτηκε γιατί δεν είχε τη δυνατότητα να συζητήσει με κάποιον πολιτιστικό φορέα από την πόλη, εντός της ομάδας, για να κατανοήσει τον πιθανό αντίκτυπο στους καλλιτέχνες και πολιτιστικούς φορείς της πόλης. Λαμβάνοντας υπόψη το ελλιπές τμήμα του έργου του bidbook η ομάδα δεν ήταν σε θέση να έρθει σε μια θετική άποψη σχετικά με το είδος του προγράμματος που θα παραδοθεί το 2021 και το πώς θα ανταποκριθεί στα στοιχεία των κριτηρίων του καλλιτεχνικού προγράμματος.
Η επιτροπή αισθάνθηκε ότι η Ευρωπαϊκή Διάσταση (του προγράμματος) καθορίστηκε με ένα πολύ γενικό τρόπο σε αυτό το στάδιο. Δεν ήταν προφανές ότι οι διευθυντές πολιτιστικών της πόλης είχαν αναζητήσει νέους εταίρους για τα προτεινόμενα έργα. Τα κριτήρια επιλογής των ανοικτών προσκλήσεων, αντί της διαδικασίας, δεν είχαν εξηγηθεί. Το ενδεικτικό πρόγραμμα ήταν παραδοσιακό με περιορισμένη καινοτομία και εστίαση στη σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία (Ξεχωριστά από αναμόρφωση των κλασικών έργων).
Η επιτροπή έλαβε υπόψη της την έρευνα για την ανάλυση της τρέχουσας πολιτιστικής προσφοράς στην πόλη, σημειώνοντας την κύρια διαπίστωση ότι η πλειοψηφία του κοινού έχει μικρή ή καθόλου τη συμμετοχή στις εκδηλώσεις. Ωστόσο, η Επιτροπή διαπίστωσε ότι η προτεινόμενες λύσεις και τα πορίσματα αυτά είχαν ελάχιστη σχέση με το προτεινόμενο πρόγραμμα και τις δραστηριότητες των ίδιων των πολιτιστικών φορέων. Με αυτά τα αποτελέσματα της έρευνας το πάνελ (επιτροπή) θα περίμενε το μεγαλύτερο μέρος της πρότασης να αφιερωθεί στην ανάπτυξη του κοινού από τον πολιτιστικό τομέα (πέρα από «επικοινωνία») και την ανάπτυξη ικανοτήτων στον ίδιο τον τομέα.
Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης η ομάδα έμαθε ότι ο προτεινόμενος προϋπολογισμός είχε αυξηθεί, κυρίως από συνεισφορά των € 2,5 εκ από την ελληνική διασπορά στην Αυστραλία. Η ομάδα της υποψηφιότητας έχει συμπεριλάβει συνεισφορά από την εθνική κυβέρνηση, αλλά πρέπει να αποφασιστεί για όλες τις υποψηφιότητες . Παρά την αύξηση η επιτροπή είχε ανησυχίες σχετικά με το μέγεθος του προϋπολογισμού. Το μεγαλύτερο μέρος (του προϋπολογισμού) ήταν αναμενόμενο από πόρους της ΕΕ, πολλοί από αυτούς να είναι συναγωνιστικές με καμία βεβαιότητα επιτυχίας λήψης και άλλοι που σπάνια χρηματοδοτούν πολιτιστικά και καλλιτεχνικά έργα μέσα στο λειτουργικό πρόγραμμα.
Συνολικά, η επιτροπή εκτίμησε την στρατηγική αντίληψη της Αρκαδίας και ότι είχε πιθανότητες να ερμηνευτεί εκ νέου στη σύγχρονη κοινωνία με σύγχρονα νέα έργα κ.λπ. Ωστόσο το bidbook και η παρουσίαση δεν είχαν επαρκείς λεπτομέρειες του καλλιτεχνικού προγράμματος, τούς εταίρους της και πάρθηκε με περιορισμένη προσέγγιση για την Ευρωπαϊκή Διάσταση, κάτι που αποδυνάμωσε τη συνολική υποψηφιότητα.
