Μιλώντας στις 6.3.2020 στη Βουλή κατά τη συζήτηση επίκαιρης επερώτησής μας για τη μεταλιγνιτική εποχή είπα, μεταξύ των άλλων, τα εξής :
Σκοπός της εθνικής ενεργειακής πολιτικής πρέπει να είναι η ενεργειακή ισορροπία, η επάρκεια του ενεργειακού εφοδιασμού, η εξασφάλιση χαμηλών τιμών για την κατανάλωση (νοικοκυριά και επιχειρήσεις) και η προστασία του περιβάλλοντος, στο πλαίσιο της οποίας η απολιγνιτοποίηση αποτελεί σημείο αναφοράς.
Για την απολιγνιτοποίηση, ο χρόνος αποτελεί την κρισιμότερη διάσταση.
Τι πράττει κυβέρνηση της ΝΔ ;
Με πρόσχημα και «εν ονόματι» της πολιτικής προστασίας του περιβάλλοντος, αποφασίζει τη βίαιη διακοπή λειτουργίας των λιγνιτικών μονάδων, χωρίς σχέδιο και εντός ανεπαρκέστατου χρονικού διαστήματος για την προετοιμασία της «μεταλιγνιτικής εποχής» και παράλληλα την ανάθεση της ηλεκτροπαραγωγής σε ιδιωτικές μονάδες φυσικού αερίου. Η πρόθεση για υποκατάσταση του λιγνίτη από το φυσικό αέριο, το οποίο έχει επίσης αρνητικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, είναι εισαγόμενο, ακριβότερο και συνδέεται με ισχυρά συμφέροντα και στην Ελλάδα και διεθνώς, πλαισιώνεται με την παράλληλη πώληση του συνόλου του δικτύου φυσικού αερίου της χώρας σε ιδιώτες.
Οι περιοχές, με αποθέματα λιγνίτη, οι οποίες φιλοξενούν μονάδες της ΔΕΗ πρέπει να αναζητήσουν και να σχεδιάσουν διεξόδους για την επιβίωση και την ανάπτυξή τους, κατά τη «μεταλιγνιτική περίοδο», βάσει των συγκριτικών πλεονεκτημάτων τους. Με σχέδιο βιώσιμο μακροπρόθεσμα και όχι στη λογική βραχυπρόθεσμων παρεμβάσεων.
Η Μεγαλόπολη και η ευρύτερη περιοχή είναι μία από αυτές. Ως οικονομία και κοινωνία έχει δομηθεί πέριξ του εργοστασίου της ΔΕΗ.
Ο «βίαιος θάνατος» των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ Μεγαλόπολης, της 3 τους πρώτους μήνες του 2020 και στη συνέχεια της 4 που εξήγγειλε ο ίδιος ο πρωθυπουργός αποτελεί συντριπτικό πλήγμα για τη Μεγαλόπολη αλλά και για ολόκληρη την Αρκαδία (στη συνέχεια ο χρόνος κλεισίματος των λιγνιτικών μονάδων μεταφέρθηκε για αργότερα, με τελευταία εκδοχή το έτος 2023, αλλά ούτε αυτός ο χρόνος επαρκεί, προκειμένου να υπάρξει ουσιαστική προετοιμασία της «μεταλιγνιτικής περιόδου»). Θα χαθούν αμέσως 1.500 θέσεις εργασίας περίπου (846 μονίμων, 147 οκταμηνιτών και 450 εργαλαβικών εργαζομένων) και έμμεσα πολλές άλλες που θα είναι αποτέλεσμα του μαρασμού της περιοχής. Θα επιφέρει τον «βίαιο θάνατο» της Μεγαλόπολης και της ευρύτερης περιοχής.
Με τις συνεχείς εναλλαγές σε χρόνους, σχεδιασμούς, πόρους και τις γενικόλογες υποσχέσεις, η ΝΔ δεν πείθει κανέναν ότι μπορεί να αντεπεξέλθει στο σύνθετο εγχείρημα της προετοιμασίας της «μεταλιγνιτικής περιόδου». Και αυτό διότι η κυβέρνηση της ΝΔ δεν έχει σχέδιο.
Από πλευράς μας, προτείνεται η ουσιαστική και σοβαρή διαβούλευση με την τοπική κοινωνία και τους εργαζόμενους για την προετοιμασία της «μεταλιγνιτικής περιόδου», ώστε να προσδιοριστεί η κατεύθυνση της παραγωγικής ανασυγκρότησης της περιοχής και η δημιουργία θέσεων εργασίας, όταν θα παύσει η εξάρτησή της από το λιγνίτη. Και αυτό βάσει των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της (ενδεικτικά η γεωγραφική θέση της στο κεντρο της Πελοποννήσου, υποδομές σε ορυχείο και ΑΗΣ, μεγάλες εκτάσεις που όμως πρέπει να αποκατασταθουν, ένα πολύ καλά τεχνικά καταρτισμένο προσωπικό που θα χρειαστεί επανακατάρτιση, σημεία πολιτιστικής αναφοράς κλπ).
Διαφορετικά η Μεγαλόπολη και η ευρύτερη περιοχή θα καταστεί «κρανίου τόπος».
Η διασφάλιση των πόρων που απαιτούνται είναι καίριας σημασίας ζήτημα. Οι πηγές χρηματοδότησης της «μεταλιγνιτικής εποχής» είναι αυτές τις οποίες η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ είχε ανακοινώσει και βάσει αυτών είχε προωθήσει έναν αρχικό σχεδιασμό.
Έτσι είχε διαμορφωθεί η στρατηγική για τη χρηματοδότηση της ομαλής και δίκαιης μετάβασης, με τη δημιουργία του Εθνικού Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης. Σε αυτό προβλέπονται χρηματοδοτικοί άξονες για την εξοικονόμηση ενέργειας, την ανάπτυξη καθαρών μορφών ενέργειας, τη στήριξη του πρωτογενούς τομέα, δράσεις κυκλικής οικονομίας, δράσεις στήριξης της εργασίας, της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας αλλά και τεχνική υποστήριξη δυνητικών δικαιούχων για ωρίμανση δράσεων για έργα δημόσιου χαρακτήρα. Με ενδιάμεσο φορέα το Πράσινο Ταμείο προβλέπεται και η εκπόνηση αναπτυξιακού σχεδίου για την περιοχή της Μεγαλόπολης στο πλαίσιο της «δίκαιης μετάβασης», που η κυβέρνηση της ΝΔ «πάγωσε».
Αυτό που διαπιστώνεται σήμερα, μετά τις παλινωδίες της κυβέρνησης, είναι σύγχυση σχετικά με το τι μέλλει γενέσθαι. Η ανησυχία της τοπικής κοινωνίας για τις επιπτώσεις της μη σχεδιασμένης και ασυντόνιστης «βίαιης απολιγνιτοποίησης» που προωθεί η κυβέρνηση της ΝΔ στη Μεγαλόπολη, είναι μεγάλη και δικαιολογημένη.
Η αναγκαία ενεργειακή μετάβαση με το λιγότερο δυνατόν οικονομικό κόστος και τον αναπτυξιακό επαναπροσανατολισμό της περιοχής πρέπει να είναι και ομαλή και δίκαιη. Η τοπική κοινωνία μέσω της αυτοδιοίκησης και των τοπικών φορέων μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό κοινωνικό και αναπτυξιακό ρόλο τα επόμενα χρόνια.
Τα επί μέρους ερωτήματα που τίθενται είναι :
Δεδομένου ότι η παραγωγή λιγνίτη αποτελεί ένα πολύ μεγάλο ποσοστό του ΑΕΠ της περιοχής, με ποιούς τρόπους θα ληφθεί υπόψη η δυσανάλογη επίδραση που θα έχει η μετάβαση σε ένα άλλο παραγωγικό υπόδειγμα στην περιοχή, ώστε να χρηματοδοτηθεί κατάλληλα ;
Πως θα εξασφαλιστεί η ολοκληρωμένη λειτουργία της τηλεθέρμανσης, η οποία συνδέεται με τη λιγνιτική μονάδα 3 που προγραμματίζετε να κλείσετε ;
Ποιός ο σχεδιασμός – αν υπάρχει που δεν υπάρχει – για την αποκατάσταση των εδαφών (των ενεργειακών πεδίων), η οποία βέβαια απαιτεί χρόνο ;
Έχει προσδιοριστεί επακριβώς η κατανομή των πραγματικών πόρων που θα διατεθούν σε τοπικό επίπεδο από τις διαφορετικές πηγές χρηματοδότησης ;
Υπάρχει πρόβλεψη για ένα ειδικό πρόγραμμα ανάπτυξης της περιοχής αλλά και ολόκληρης της Αρκαδίας, δεδομένου ότι οι επιπτώσεις της απολιγνιτοποίησης εκτείνονται στο σύνολο του νομού ;
Μετά την ιδιωτικοποίηση της ΔΕΠΑ-ΔΕΔΑ που η κυβέρνηση της ΝΔ αποφάσισε, θα προχωρήσει ο σχεδιασμός της ΔΕΔΑ για επέκταση του δικτύου φυσικού αερίου προς τις πόλεις της Πελοποννήσου, περιλαμβανομένων της Τρίπολης και της Μεγαλόπολης, με διατήρηση της χρηματοδότησης και των εγγυήσεων που είχε επιτύχει η ΔΕΔΑ ως δημόσιος φορέας ;
Συμπερασματικά, πρέπει να κινηθούμε συντεταγμένα προς την κατεύθυνση της προετοιμασίας της «μεταλιγνιτικής περιόδου». Προς τούτο, απαιτείται η συνεργασία του κράτους, της ΔΕΗ, των εργαζομένων και των τοπικών κοινωνιών. Φαίνεται, ότι η κυβέρνηση της ΝΔ και δεν θέλει και δεν μπορεί να συμπαραταχθεί. Επομένως, μόνον η δημιουργία ενός κινήματος των εργαζομένων και της τοπικής κοινωνίας μπορεί να επιβάλλει τους κοινωνικούς και αναπτυξιακούς όρους της «μεταλιγνιτικής περιόδου».