Πέτρος Τατούλης – Νέα Πελοσόννησος : Καμία ανοικτή δομή φιλοξενίας προσφύγων και μεταναστών στην Πελοπόννησο. Η κυβέρνηση να τηρήσει τις προεκλογικές της δεσμεύσεις
ΕΙΣΗΓΗΣΗ
Α. Εισαγωγή
Οι μετακινήσεις πληθυσμών είναι ένα φαινόμενο συνυφασμένο με την ίδια την ιστορία της ανθρωπότητας. Η διογκούμενη αστάθεια στην Μέση Ανατολή , με αιχμή του δόρατος τον πόλεμο στην Συρία, έχουν πυροδοτήσει την μεγαλύτερη μετακίνηση πληθυσμών που γνωρίζει σήμερα η Ευρώπη από τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά.
Η Ελλάδα βρίσκεται από την πρώτη στιγμή στο μάτι του κυκλώνα. Και θα συνεχίσει να βρίσκεται για δύο λόγους: Αφενός γιατί η Ελλάδα (και η Ευρώπη) της κρίσης θα είναι πάντοτε προτιμότερη από το Μπαγκλαντές της εξαθλίωσης και αφετέρου γιατί η χώρα μας θεωρείται χώρα – transit κυρίως εξαιτίας της ευκολίας να περάσει κάποιος θαλάσσια σύνορα. Σύμφωνα με τα ευρήματα έρευνας της εταιρείας Κάπα Research , για λογαριασμό της ΕΝΠΕ, σε δείγμα προσφύγων στην Αττική, η Ελλάδα είναι χώρα – transit κυρίως εξαιτίας της ευκολίας να περάσει κάποιος τα θαλάσσια σύνορα (76,3%) και του χαμηλού κόστους (19,1%). Άλλοι λόγοι : παίρνει κανείς ευκολότερα χαρτί για την κεντρική Ευρώπη (16,1%), οι Έλληνες είναι φιλόξενοι και βοηθάνε τους πρόσφυγες (13,8%), οι ελληνικές Αρχές δεν είναι τόσο αυστηρές (11,4%) και στο τέλος (!) υπάρχει κυβέρνηση φιλική προς τους πρόσφυγες (έρευνα που πραγματοποιήθηκε επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ).
Το προσφυγικό- μεταναστατευτικό ζήτημα είναι ιδιαίτερα σύνθετο, ενώ σε επίπεδο διεθνούς δικαίου επιχειρείται κατά κόρον η ad hoc αντιμετώπιση των προβλημάτων που αυτό παράγει: ενδεικτική αφενός η περίφημη συμφωνία μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας που για ποικίλους λόγους έχει βαλτώσει (είναι όμως ασφαλώς καλύτερη από τη μη συμφωνία) και αφετέρου η μη δημιουργία ενός ενιαίου δικαίου που θα διέπει την χορήγηση ασύλου τουλάχιστον για τις χώρες που αντιμετωπίζουν το μεγαλύτερο φορτίο των προσφυγικών ροών.
Ως εξαιρετικά σύνθετο λοιπόν, το μεταναστευτικό- προσφυγικό ζήτημα γίνεται συχνά αρένα για πολιτική επικοινωνία, αφού η ουσιαστική του αντιμετώπιση απαιτεί πολύ προσπάθεια και στενή συνεργασία ανάμεσα σε κράτη – μέλη της Ευρώπης που εξ ορισμού δεν επιβαρύνονται το ίδιο από τις συνέπειες της αστάθειας στην Μέση Ανατολή.
Ενδεικτικός είναι ο ρηχός διάλογος για την φύλαξη των συνόρων της Ευρώπης στην Ανατολική Μεσόγειο (Αιγαίο), που απευθύνεται κυρίως στα εσωτερικά ακροατήρια των χωρών, παρά έχει ουσιαστικό σκοπό να λύσει τα προβλήματα. Ο υποψήφιος Καγκελάριος της Αυστρίας στις εκλογές της 29ης Σεπτεμβρίου, Σεμπάστιαν Κουρτς, ζήτησε προ μερικών ημερών την ενίσχυση των δυνάμεων της Frontex στα ελληνοτουρκικά σύνορα, προκειμένου να παραμείνει κλειστεί η διαδρομή των δυτικών Βαλκανίων, την ώρα που ο ίδιος ως καγκελάριος, στην διάρκεια της αυστριακής προεδρίας, απέτυχε να επεκτείνει τις δυνάμεις της ευρωπαικής συνοριοφυλακής, πάνδημο αίτημα των Ευρωπαίων εταίρων. Από την άλλη πλευρά, η σημερινή ελληνική κυβέρνηση (επιχειρώντας να αποδείξει επικοινωνιακά την ετοιμότητα της ) εμφάνισε ως «πανάκεια» την υιοθέτηση του Εθνικού Συστήματος Ολοκληρωμένης Θαλάσσιας Επιτήρησης (απόφαση που ανακοινώθηκε μετά το ΚΥΣΕΑ), το οποίο η προηγούμενη κυβέρνηση δεν προχώρησε επί μια τετραετία, χωρίς ασφαλώς να λύνει κανένα πρόβλημα αυτήν την στιγμή αφού η διαγωνιστική διαδικασία δεν είναι καν στον αέρα και η πολιτική αυτή για να εφαρμοστεί έχει μπροστά της τουλάχιστον μια τριετία, στην καλύτερη των περιπτώσεων. Και βέβαια, η ούτως ή άλλως προβληματική φύλαξη των συνόρων δεν λαμβάνει υπ όψιν την πρακτική των διεθνών δικτύων διακίνησης, τα οποία επιβιβάζουν ανθρώπους σε λέμβους, τις οποίες ανατρέπουν προκειμένου να αναγκάζουν τις εθνικές και ευρωπαϊκές υπηρεσίες σε διάσωση εκείνων που είναι σε κίνδυνο.
Τέλος, ενδεικτική της επικοινωνιακής προσέγγισης του μεταναστευτικού- προσφυγικού προβλήματος στην Ελλάδα ( αλλά και την Ευρώπη) είναι και η εμπέδωση μιας αφελούς (;)άποψης ότι ο Ερντογάν είναι εκείνος που ανάλογα με τις ορέξεις του ανοιγοκλείνει την στρόφιγγα των μεταναστευτικών ροών. Οι μετακινήσεις μεγάλου όγκου μεταναστών σε σχέση με πέρυσι των Οκτώβριο, από το Αφγανιστάν στην Τουρκία, οφείλεται σε δύο κυρίως παράγοντες. Η όλο και επιδεινούμενη κατάσταση στην Κωνσταντινούπολη, με την κοινωνία να αντιδρά λόγω της διογκούμενης παρουσίας μεταναστών στις συνοικίες της Πόλης είχε ως αποτέλεσμα την απομάκρυνση μεγάλου αριθμού μεταναστών από το μητροπολιτικό κέντρο στα παράλια, με τους διακινητές να πιάνουν δουλειά. Ταυτόχρονα, η κλιμάκωση των εχθροπραξιών είχε ως αποτέλεσμα εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες στην Βόρεια Συρία , μεταξύ της Ανατολικής και της Δυτικής όχθης του Ευφράτη, να μετακινηθούν προς τα σύνορα με την Τουρκία. Να σημειωθεί η εκθετική αύξηση των ροών όταν βρίσκονται σε εξέλιξη μείζονος εμβέλειας πολεμικές επιχειρήσεις όπως την περασμένη εβδομάδα στο Ιντλίμπ της Βορείου Συρίας, τελευταίος θύλακας των τζιχαντιστών, γεγονός που δημιουργεί φόβο για ανεξέλεγκτη μετακίνηση των τελευταίων στην Ευρώπη.
Εν κατακλείδι, γίνεται σαφές ότι πέρα από μια επικοινωνιακή προσέγγιση για εσωτερικά ακροατήρια, οι μεταναστευτικές – προσφυγικές ροές θα συνεχίσουν για μεγάλο χρονικό διάστημα, με δεδομένο το στρατιωτικό- στρατηγικό αδιέξοδο της Τουρκίας στη Βόρεια Συρία, την επιδείνωση των σχέσεων της με τις ΗΠΑ, την προφανή υποχώρηση της οικονομίας της, αλλά και το εσωτερικό πολιτικό μέτωπο που αμφισβητεί πια την δυναστεία Ερντογάν. Η δε βελτίωση της φύλαξης των συνόρων της Ευρώπης στην Ανατολική Μεσόγειο, μικρά αποτελέσματα μπορεί να φέρει (και αυτά σε βάθος χρόνου). Τέλος, η Ελλάδα θα συνεχίσει να επωμίζεται το μεγαλύτερο άχθος (από κοινού με την Ιταλία) και μάλιστα εν όψει της αδυναμίας της Ευρώπης να συμφωνήσει στην αναθεώρηση της πολιτικής ασύλου: οι προτάσεις της Επιτροπής, βάσει των οποίων οι χώρες πρώτης γραμμής (χώρες άφιξης) δεν θα είναι πλέον αυτόματα υπεύθυνες για τους αιτούντες άσυλο, αλλά η ευθύνη ανάθεσης θα βασίζεται σε «γνήσιους δεσμούς» (πχ οικογένεια, σπουδές κτλ) , προσέκρουσαν στις διαφορετικές αντιλήψεις των κρατών- μελών και τον συνεχή κίνδυνο για άνοδο του ευρωσκεπτικισμού.
Β. Πελοπόννησος και προσφυγικό-μεταναστευτικό ζήτημα
Στην εκάστοτε έξαρση των προσφυγικών –μεταναστευτικών ροών, και οι τρεις τελευταίες κυβερνήσεις επεξεργάζονται τη λύση της Πελοποννήσου για μεταφορά μεταναστών-προσφύγων από τα νησιά.
- Τον Αύγουστο του 2012, ο τότε υπουργός Άμυνας , κ. Νίκος Δένδιας, αιφνίδια και χωρίς να έχει προηγηθεί διαβούλευση με την τοπική κοινωνία και τους φορείς τοπικής Αυτοδιοίκησης αποφάσισε την εγκατάσταση στο στρατόπεδο της Κορίνθου μεταναστών, γεγονός που είχε οδηγήσει τον περιφερειάρχη Πελοποννήσου, κ. Πέτρο Τατούλη σε επίσημη καταγγελία και το Περιφερειακό Συμβούλιο στην καταδίκη παρόμοιων πολιτικών πρακτικών (υπ. Αριθμ. 296/2012) απόφαση , ζητώντας να τηρούνται απαρέγκλιτα οι διεθνείς συνθήκες για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
- Το 2015, το Περιφερειακό Συμβούλιο (με την υπ. αριθμ 80/2015 απόφαση του) επανήλθε στο θέμα, ζητώντας το οριστικό κλείσιμο του κέντρου κράτησης μεταναστών στον ιστό της πόλης της Κορίνθου, βασιζόμενο στα πορίσματα ελέγχων των αρμοδίων διευθύνσεων υγείας, σχετικά με τις συνθήκες κράτησης που επικρατούσαν στο χώρο του στρατοπέδου. Στην ίδια απόφαση το Περιφερειακό Συμβούλιο Πελοποννήσου εξέφρασε θετική άποψη στο αίτημα του κ. Τατούλη, προκειμένου ο χώρος του Στρατοπέδου να αποδοθεί στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, ώστε να αξιοποιηθεί για τη στέγαση υπηρεσιών της αυτοδιοίκησης. Εμπεριστατωμένος φάκελος έχει κατατεθεί από την Περιφέρεια Πελοποννήσου στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας.
- Την ίδια στιγμή, για τους πρόσφυγες που φιλοξενούνται σε διαμερίσματα στην Τρίπολη, η χρηματοδότηση είναι εξασφαλισμένη μέχρι το τέλος του 2019, ενώ μέχρι τώρα μόλις τρεις οικογένειες έχουν λάβει άδεια παραμονής, αφού οι διαδικασίες προχωρούν αργά. Θολό παραμένει και το τοπίο ένταξης τους σε σχολικές δομές και στην αγορά εργασίας, γεγονός που καθιστά σχεδόν διαχρονική την επιδοματική διαβίωση των ανθρώπων αυτών.
- Σήμερα , κατά τον ίδιο ακριβώς τρόπο, εν κρυπτώ και χωρίς καμία διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες, η σημερινή κυβέρνηση αποφάσισε να μετατρέψει το Στρατόπεδο της Κορίνθου, το οποίο εδράζεται στις παρυφές του αστικού ιστού, σε ανοικτή δομή φιλοξενίας (ο όρος θυμίζει Όργουελ) προσφύγων –μεταναστών, εκατοντάδων ή και χιλιάδων.
- Η μέχρι σήμερα θέση της περιφερειακής Διοίκησης Πελοποννήσου σε σχέση με τις προθέσεις της Κυβέρνησης είναι τουλάχιστον απογοητευτική, αν όχι επικίνδυνη. Αφενός, ο κ. Παναγιώτης Νίκας παραδέχτηκε ότι για εκείνον «οι αποφάσεις της Κυβέρνησης πρέπει υλοποιούνται, αφού η περιφέρεια δεν είναι ανεξάρτητο κρατίδιο» , προσβάλλοντας κατάφωρα την συνταγματικά κατοχυρωμένη αυτοτέλεια και ανεξαρτησία του θεσμού και τοποθετώντας τον εαυτό του ως πιστό πιόνι της κυβέρνησης στην σκακιέρα της Πελοποννήσου. Αφετέρου, η μόλις λίγες ημέρες πριν από τις επίμαχες ανακοινώσεις, συνάντηση του κ. Νίκα με κυβερνητικούς αρμοδίους και η επιλογή του να μην κάνει καμία νύξη δημόσια , αλλά να παραπληροφορήσει την κοινή γνώμη, αφήνει ανοικτή την υπόθεση ότι , όχι απλά δεν αντιδρά, αλλά βρίσκεται και σε απόλυτη συμφωνία με την κυβέρνηση του. Επίσης, αν δεν εμπίπτει στα πλαίσια του συνήθους λαϊκισμού του και των κυβιστήσεων στις οποίες επιδίδεται ο κ. Νίκας, προφανώς θεωρεί ότι η Καλαμάτα είναι σε διαφορετική θέση από την υπόλοιπη Πελοπόννησο, αφού είχε αρνηθεί κάθετα τον Ιούλιο του 2018 να φιλοξενήσει η πρωτεύουσα της Μεσσηνίας πρόσφυγες , ενώ απέκλεισε και την χρήση του στρατοπέδου. Τέλος, αν δεν ήταν βαθιά θλιβερό , θα προκαλούσε γέλιο, η άποψη του κ. Νίκα ότι «γεννιέται μια νέα οικονομία» γύρω από την διαχείριση των κονδυλίων για το μεταναστευτικό…
Γ. Η κυβέρνηση και οι προεκλογικές της δεσμεύσεις
Η συνέπεια λόγων και έργων και δη, όταν αυτά εμπίπτουν και εξελίσσονται σε προεκλογικό χρόνο, είναι πάντοτε το πρώτο θύμα ενός μη αξιόπιστου πολιτικού συστήματος.
- Η σημερινή κυβέρνηση προεκλογικά ΥΠΟΣΧΟΤΑΝ ΚΛΕΙΣΤΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΥΠΟΔΟΧΗΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΞΕΝΙΑΣ, προκειμένου καμία απολύτως κοινωνία να μην ξαναζήσει φαινόμενα τύπου Μόρια , αλλά και κανένας απολύτως συνάνθρωπος μας που βρέθηκε σε αυτήν την δυσμενή θέση να μην αναγκαστεί στην τόσο κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του.
- Η σημερινή κυβέρνηση προεκλογικά υποσχέθηκε ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης σε όλα τα Κέντρα.
- Η σημερινή κυβέρνηση μέμφεται την προηγούμενη ότι δεν διαβουλεύτηκε ποτέ με τις τοπικές κοινωνίες, θεωρώντας ότι αυτός είναι και ο λόγος που οι τελευταίες αντιδρούν.
