Ανακοίνωση του ελληνικού παραρτήματος της International Dark-Sky Association σε σχέση με τον φωτισμό του βράχου της Μονεμβασιάς: Για να μπορούν και επόμενες
γενιές να βλέπουν τον έναστρο ουρανό.
Το ελληνικό παράρτημα της International Dark-Sky Association ενημερώθηκε από προβληματισμένους πολίτες του Δήμου Μονεμβασίας σχετικά με το προγραμματιζόμενο έργο φωτισμού του βράχου της Μονεμβασιάς, προϋπολογισμού σχεδόν ενός εκατομμυρίου ευρώ. Ο προβληματισμός των πολιτών έγκειται στο ότι πέρα από τον φωτισμό της πόλης, προβλέπεται και φωτισμός του ίδιου του βράχου της Μονεμβασιάς, μία πρακτική η οποία είναι πολύ πιθανό να προκαλέσει σημαντικό πρόβλημα φωτορύπανσης. Η φωτορύπανση, που οφείλεται στον υπερβολικό και λανθασμένο φωτισμό, έχει σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, στην αστρονομία, στην πανίδα και στη χλωρίδα αλλά και έμμεσα στην οικονομία από την αυξημένη κατανάλωση ενέργειας.
Είναι πλέον πολύ καλά τεκμηριωμένη η επίδραση στα οικοσυστήματα, στη δυσκολία προσανατολισμού των ζώων, στη συμπεριφορά και φυσιολογία νυχτόβιων ζώων αλλά και στον
άνθρωπο μέσω της επίδρασης στο βιολογικό ρολόι με το οποίο έχει συνδεθεί πλήθος ασθενειών.
Σε σχέση με το θέμα του φωτισμού του βράχου της Μονεμβασιάς, το ελληνικό παράρτημα της International Dark-Sky Association θα ήθελε να επισημάνει τα εξής:
- Ο σωστά σχεδιασμένος φωτισμός οφείλει αφενός να ικανοποιεί τις ανάγκες των χρηστών του χώρου (χρηστικός φωτισμός) αφετέρου να αναδεικνύει την αρχιτεκτονική των τεχνητών
κατασκευών (φωτισμός ανάδειξης). Ο φωτισμός πρέπει να γίνεται με το δυνατόν χαμηλότερα επίπεδα έντασης φωτισμού, με φωτιστικά πλήρους αποκοπής με ελάχιστη διαρροή φωτός προς τα πάνω, με θερμοκρασία χρώματος ιδανικά έως 2700K και με σημαντική μείωση αργά τη νύχτα.
Ο σωστά σχεδιασμένος φωτισμός ΔΕΝ έχει ως σκοπό να φωτίσει το φυσικό περιβάλλον το οποίο πρέπει να προστατεύεται από τη φωτορύπανση και να βιώνεται από τους επισκέπτες στην φυσική του μορφή. - Ο βράχος της Μονεμβασιάς αποτελεί προστατευόμενο τόπο NATURA 2000 και υπάρχει υποχρέωση προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, της χλωρίδας και της πανίδας ενώ
ταυτόχρονα είναι και αρχαιολογικός χώρος και πρέπει να αναδεικνύεται σωστά ενταγμένος στο φυσικό περιβάλλον. Σκοπός δεν πρέπει να είναι ο φωτισμός του βράχου ώστε να μοιάζει σαν να είναι φωτισμένος από την Πανσέληνο κάθε βράδυ. Η χρονική μεταβολή του φυσικού φωτισμού των μνημείων κατά τη διάρκεια των φάσεων της Σελήνης αποτελεί μέρος του βιώματος του κάθε μνημείου. - Η διεθνής τάση παγκοσμίως είναι η μείωση της φωτορύπανσης κατά το φωτισμό παντός τύπου μνημείων και όχι η αύξησή της. Η μείωση της φωτορύπανσης δίνει την ευκαιρία να
απολαμβάνουμε τα μνημεία τη νύχτα σε συνδυασμό με τον έναστρο ουρανό και όχι αποκρύπτοντάς τον. Συνεπώς το έργο θα έπρεπε να περιοριστεί στην βελτίωση του υπάρχοντος
φωτισμού και όχι στην επέκτασή του πάνω στο βράχο και γύρω από το τείχος της καστροπολιτείας. Με όποιο τρόπο και αν φωτιστεί ο βράχος, η φωτορύπανση θα είναι μεγάλη
και θα ακυρωθεί η μείωση της φωτορύπανσης που μπορεί να επιτευχθεί με τη βελτίωση του υπάρχοντος φωτισμού. - Η τεχνολογία των LED προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα που μπορούν να αξιοποιηθούν για οικονομία και τη μείωση της φωτορύπανσης ωστόσο ένα έργο με φωτισμό LED δε συνεπάγεται απαραίτητα τη μείωση της φωτορύπανσης ή σημαντική μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας. Η κατανάλωση των φωτιστικών LED είναι μικρότερη από παραδοσιακές πηγές φωτισμού αλλά όχι αμελητέα. Πολύ συχνά τα νέα έργα με φωτισμό LED είναι υπερφωτισμένα, με ψυχρότερο φωτισμό που προκαλεί μεγαλύτερη φωτορύπανση και περιορίζει το κέρδος σε κατανάλωση ενέργειας. Η ενεργειακή κρίση που βιώνουμε κάνει ακόμα σημαντικότερη την εξοικονόμηση ενέργειας.
Με βάση τα παραπάνω, το ελληνικό παράρτημα της International Dark-Sky Association προτείνει τα εξής: - Να μην επεκταθεί ο φωτισμός στον βράχο της Μονεμβασιάς διότι θα προκαλέσει αναπόφευκτα φωτορύπανση με συνέπειες στο περιβάλλον και στην ποιότητα ζωής των
κατοίκων. - Να αναβαθμιστεί ο φωτισμός της καστροπολιτείας, της νέας πόλης και της γέφυρας με τρόπο που θα εξυπηρετεί της ανάγκες των χρηστών και της ανάδειξης της πόλης με ταυτόχρονη μείωση της φωτορύπανσης χρησιμοποιώντας ήπιο φωτισμό με σχεδόν μηδενική διαρροή προς τον ουρανό.
- Να ζητηθεί η γνωμάτευση κατάλληλου ανεξάρτητου τρίτου οργανισμού με ειδίκευση στον φωτισμό ώστε να διασφαλιστούν τα ανωτέρω
