Σήμερα, 28 Νοεμβρίου είναι και επίσημα η Black Friday, με τους καταναλωτές να ετοιμάζονται να βγουν για κυνήγι δελεαστικών προσφορών, ενώ τη Δευτέρα έρχεται και η Cyber Monday που αφορά αποκλειστικά τις ηλεκτρονικές αγορές.
Παραδοσιακά, η Black Friday, ένας θεσμός που ξεκίνησε στις ΗΠΑ, είναι την τελευταία Παρασκευή του Νοεμβρίου, αλλά στην Ελλάδα ήδη τα καταστήματα έχουν βγάλει προσφορές εδώ και κάποιες ημέρες, σε σχεδόν κάθε κατηγορία προϊόντων.
Η ανεξάρτητη Αρχή του Συνηγόρου του Καταναλωτή εξέδωσε οδηγίες ώστε οι πολίτες να μπορούν να αντιμετωπίσουν τις αθέμιτες και παραπλανητικές πρακτικές που ενδεχομένως να αντιμετωπίσουν στις αγορές τους.
Με βάση τον Συνήγορο του Καταναλωτή οι καταναλωτές πρέπει να προσέξουν τα εξής:
- Παραπλανητικές εκπτώσεις – Παρατηρούνται συχνά περιπτώσεις όπου οι τιμές πριν την έκπτωση έχουν τεχνητά αυξηθεί, ώστε η εμφανιζόμενη στο ταμπελάκι έκπτωση φαίνεται μεγαλύτερη. Ιδανικά οι καταναλωτές θα πρέπει να κρατούν το ιστορικό τιμών του προϊόντος που επιθυμούν.
- Χαρακτηριστικά προϊόντος – Ιδιαίτερα σε διαδικτυακές αγορές, η ελλιπής περιγραφή μπορεί να οδηγήσει σε αγορά προϊόντων που δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες ή στις πραγματικές ανάγκες του καταναλωτή.
- Κρυφές χρεώσεις και έξοδα αποστολής – Σε αρκετές περιπτώσεις οι τελικές τιμές περιλαμβάνουν επιπλέον χρεώσεις που δεν παρουσιάζονται εξαρχής.
- Καθυστερήσεις ή αδυναμία παράδοσης – Η αυξημένη ζήτηση μπορεί να οδηγήσει σε καθυστερήσεις, ακόμη και σε αδυναμία παράδοσης παραγγελιών, χωρίς έγκαιρη ενημέρωση του καταναλωτή. Επιπλέον, κρίνεται σκόπιμο ο καταναλωτής να ζητά επιβεβαίωση της διαθεσιμότητας ειδικά σε ακριβά προϊόντα ή σε καταστήματα με περιορισμένο στοκ.
- Επίσης οι καταναλωτές θα πρέπει να ελέγχουν την πολιτική επιστροφών, ακυρώσεων και αλλαγών. Σε διαδικτυακές αγορές ισχύει δικαίωμα υπαναχώρησης 14 ημερών.
- Ανασφαλείς συναλλαγές – Ιστότοποι χωρίς επαρκή πιστοποίηση ή χωρίς πλήρη στοιχεία επικοινωνίας ενέχουν κίνδυνο απάτης. Οι καταναλωτές θα πρέπει να βεβαιώνονται ότι υπάρχουν σαφή στοιχεία επικοινωνίας, φυσική έδρα και πλήρη νομικά στοιχεία. Αναζητήστε αξιολογήσεις από πραγματικούς χρήστες.
- Ασφαλείς μέθοδοι πληρωμής – Ελέγξτε ότι η σελίδα χρησιμοποιεί ασφαλή σύνδεση (https – πιστοποιητικό SSL).
- Παρορμητικές αγορές – Η υψηλή προβολή και οι χρονικοί περιορισμοί των «flash offers» συχνά οδηγούν σε παρορμητικές αποφάσεις. Αγοράζετε μόνο όσα πραγματικά χρειάζεστε.
Στις περιπτώσεις διαφορών με προμηθευτές, η Αρχή προτρέπει τους καταναλωτές να υποβάλουν αναφορά μέσω της επίσημης ιστοσελίδας της.
Τις δικές της συμβουλές απέναντι ειδικά στους …διαδικτυακούς επιτήδειους εξέδωσε και η Εθνική Αρχή Κυβερνοασφάλειας σε συνεργασία με τη Visa.
Τεχνητή Νοημοσύνη
Η Εθνική Αρχή εφιστά την προσοχή στον ρόλο της τεχνητής νοημοσύνης μέσω της οποίας οι απατεώνες μπορούν να δημιουργούν ιστοσελίδες επιχειρήσεων που μοιάζουν αληθινές, να προβάλλουν εντυπωσιακές διαφημίσεις, να δημιουργήσουν μηνύματα που φαίνονται να προέρχονται από διάσημα πρόσωπα ή να στέλνουν αληθοφανή προσωπικά μηνύματα. Πριν γίνει το …κλικ ο καταναλωτής θα πρέπει να τα έχει σκεφτεί όλα αυτά.
Αγορές υπό ψυχολογική πίεση
Η ψυχολογική πίεση στον καταναλωτή είναι το δεύτερο ζήτημα στο οποίο στέκεται η Αρχή. Δωρεάν προϊόντα, τεράστιες εκπτώσεις ή προσφορές που λήγουν σε λίγα λεπτά ωθούν σε βιαστικές επιλογές. Δεν υπάρχει κανένας λόγος βιασύνης.
Έλεγχος αποστολέα μηνυμάτων
Στις περιπτώσεις μηνυμάτων από έναν φίλο, έναν influencer ή μια επιχείρηση που ζητά χρήματα ή προσωπικές πληροφορίες, ο καταναλωτής θα πρέπει να μην το θεωρήσει απαραιτήτως για αληθινό. Καλείται να επικοινωνήσει μαζί τους με διαφορετικό τρόπο: να τους καλέσει, να επισκεφθεί το επίσημο site ή να βρεί το τηλέφωνο της επιχείρησης. Πολλές φορές οι απατεώνες «χακάρουν» κανονικούς λογαριασμούς για να φαίνονται αληθινοί.
Πληρωμές με ασφάλεια
Για όσο το δυνατό πιο ασφαλείς αγορές, η Αρχή ζητά από τους καταναλωτές να ενεργοποιήσουν την επαλήθευση δύο παραγόντων (two-factor authentication), να διατηρούν ενημερωμένες τις εφαρμογές και τις συσκευές τους και να ελέγχουν τακτικά τις ρυθμίσεις απορρήτου. Αν δουν μια ύποπτη διαφήμιση, μια ανάρτηση ή ένα προφίλ, να κάνουν αναφορά στην εκάστοτε πλατφόρμα, και να επικοινωνήσουν άμεσα με τον εκδότη της κάρτας τους σε περίπτωση μεταφοράς
χρημάτων.
Σε καμία περίπτωση να μην κοινοποιούν τα στοιχεία του τραπεζικού τους λογαριασμού ή της κάρτας τους μέσω των εφαρμογών κοινωνικής δικτύωσης. Αν κάποιος τους ζητάει να κάνετε τραπεζική μεταφορά, είτε σχεδόν σίγουρο ότι πρόκειται για απάτη.
Να επιλέγουν μόνο ασφαλείς τρόπους πληρωμής που προστατεύουν τις αγορές. Αν δεν προσφέρεται τέτοια επιλογή, να αποφεύγουν την αγορά από τον συγκεκριμένο έμπορο.
