Τήν Κυριακή 21η Ἰουνίου 2015, σέ κλίμα θρησκευτικῆς κατανύξεως καί μέ τήν παρουσία πλήθους Ἱερέων, ἀρχόντων τοῦ τόπου καί εὐσεβῶν Χριστιανῶν, πραγματοποιήθηκε ἡ τελετή τῶν Ἐγκαινίων τοῦ ἘνοριακοῦἹεροῦ Ναοῦ Ἁγίας Αἰκατερίνης Τριπόλεως καί καθιερώθηκε ἡ σύναξις τῶν ἐν Ἀρκαδίᾳ διαλαμψάντων Ἁγίων,ἀπό τόν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Μαντινείας καί Κυνουρίας κ.κ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ.
Τό ἑσπέρας τοῦ Σαββάτου πραγματοποιήθηκε ἡ τελετή τῆς ἐναποθέσεως τῶν ἱερῶν Λειψάνων καί ἀμέσως μετά τελέστηκε ἡ Ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ.
Τό πρωί τῆς Κυριακῆς, τελέσθηκε ὁ Ὄρθρος, ἡ Ἀκολουθία τῶν ἱερῶν Ἐγκαινίων καί ἡ Ἀρχιερατική Θεία Λειτουργία, προεξάρχοντος τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Μαντινείας καί Κυνουρίας κ.κ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ,ὁ ὁποῖος ἐπεξηγοῦσε βῆμα πρός βῆμα τά γενόμενα κατά τήν τελετή τῶν ἱερῶν Ἐγκαινίων καί τόν συμβολισμό τους, ἐνῶ εὐχαρίστησε καί ἐπαίνεσε ὅλους ὅσους κοπίασαν καί συνέργησαν γιά τήν ἀνοικοδόμηση τοῦπερικαλέστατου Ναοῦ, πρός τιμήν τῆς Ἁγίας Αἰκατερίνης καί πάντων τῶν Ἀρκάδων Ἁγίων.
Στό τέλος, μαζί μέ τό ἀντίδωρο μοιράστηκε τεμάχιο ἀπό τό Σάβανο, τό ὁποῖο φοροῦσε ὁ Ἐπίσκοπος κατά τήν ὥρα τῶν Ἐγκαινίων, ἐμποτισμένο μέ κηρομαστίχη.
Λίγα λόγια γιά τά Ἐγκαίνια τοῦ ἱεροῦ Ναοῦ
Ἱερά Ἐγκαίνια ὀνομάζουμε τήν ξεχωριστή ἐκκλησιαστική τελετή, μέ τήν ὁποία καθαγιάζεται ἕνας Ναός.Ἔτσι, ἀπό ἕνα ἁπλό κτίσμα μετατρέπεται σέ οἶκο λατρείας, τόπο προσευχῆς, γίνεται ἕνα ἀπάνεμο λιμάνι τῶν ψυχῶν καί τῶν σωμάτων τῶν χριστιανῶν.
Κατανοοῦμε ὅτι ἡ ἴδια ἡ λέξη «Ἐγκαίνια», φανερώνει μιά καινούργια διάσταση, ὅσον ἀφορᾶ σέ ἕνα Ναό,ἀλλά καλό εἶναι ἐν συντομίᾳ νά ἀναφερθοῦμε στήν τελετή τῶν Ἐγκαινίων.
Ἀρχικά ἀναφέρουμε ὅτι χωρίς Ἐγκαίνια δέν εἶναι δυνατό νά τελεστῆ κανένα ἱερό Μυστήριο.
Κατ” οἰκονομία, ὅμως, μόνο μέ τή χρήση τοῦ Ἀντιμηνσίου ἐπάνω στήν Ἁγία Τράπεζα, πού δέν εἶναιἐγκαινιασμένη, δύνανται νά γίνουν κάποιες ἱερές Ἀκολουθίες.
Δέν δύναται νά τελέσει Ἀρχιερέας Θεία Λειτουργία σέ Ναό, χωρίς νά ἔχουν γίνει τά ἱερά Ἐγκαίνια αὐτοῦ.
Ὅσον ἀφορᾶ στήν ἐμφάνιση τῶν ἱερῶν Ἐγκαινίων εἶναι σημαντικό νά ἀναφέρουμε πώς ἀπό τήν Παλαιάἀκόμη Διαθήκη γίνεται λόγος γιά Ἐγκαίνια.
Ἀρχικά, ἡ Σκηνή τοῦ Μαρτυρίου ἦταν ἀφιερωμένη στή λατρεία τοῦ Θεοῦ, εἶχε «δικαιώματα λατρείας» (ἀπ. Παῦλος, Ἑβρ. δ΄, 1). Ἁγιάσθηκε ἀπό τόν Μωυσῆ, κατά προτροπή τοῦ Θεοῦ.
Τό ἴδιο ἔγινε μέ τόν Ναό τοῦ Σολομῶντος.
Οἱ Ἑβραῖοι εἶχαν καί ἔχουν ἕως σήμερα εἰδική γιορτή τῶν Ἐγκαινίων. Γιορτάζουν καί θυμοῦνται τά Ἐγκαίνια καί τήν κάθαρση τοῦ Ναοῦ τοῦ Σολομῶντος, τήν ὁποία ἔκαμε ὁ Ἰούδας ὁ Μακκαβαῖος τό 165 π.Χ.
Σημασία ἔχει πώς ἡ Ἐκκλησία, ἀπό τή στιγμή πού ἔχουμε τούς πρώτους ἐγκαινιασμένους Ναούς, ἔπαψε νά καταφεύγει στίς Κατακόμβες γιά νά προσφέρει τήν ἀναίμακτη Θυσία ἐπάνω στούς τάφους τῶν ἁγίων Μαρτύρων.
Τά Ἐγκαίνια εἶναι πρωτίστως συνδεδεμένα μέ τή ἔννοια πού δίνει ἡ Ἐκκλησία στόν Ναό, ὡς λειτουργικό χῶρο, ὡς οἶκο λατρευτικῆς συνάξεως καί προσευχῆς τοῦ λαοῦ ἀφ’ ἑνός καί ἀφ’ ἑτέρου, μέ τή σημασία πού δίνει στόν ἄνθρωπο ὡς λειτουργικό ὄν καί προσωπικότητα, μέ σκοπό τόν ἁγιασμό καί τή θέωση.
Γι” αὐτό, στήν τελετή τῶν Ἐγκαινίων καλούμαστε ὅλοι νά συμμετάσχουμε μέ βαθιά πίστη: «Ἐν πίστει τάἘγκαίνια ἐπιτελοῦμεν…».
Πιστεύουμε στά θεοφώτιστα λόγια, πού λέει τό τροπάριο στήν Ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ τῶν Ἐγκαινίων: «τοῦτον τόν οἶκον ὁ Πατήρ ὠκοδόμησε· τοῦτον τόν οἶκον ὁ Υἱός ἐστερέωσε· τοῦτον τόν οἶκον τό Πνεῦμα τόἍγιον ἀνεκαίνισε, τό φωτίζον, καί στηρίζον, καί ἁγιάζον τάς ψυχᾶς ἡμῶν» .
Ὁ Ναός εἶναι, ἀσφαλῶς, ὁ οἶκος τοῦ Θεοῦ, ἀλλά καί τό δικό μας σπίτι. Εἶναι καί πρέπει νά εἶναι τό κέντρο τῆς ζωῆς μας κι ὄχι κάτι τό δευτερεῦον.
Εἶναι ἡ σκηνή ἡ ἀληθινή, λιμάνι τῶν χειμαζόμενων, ἰατρεῖο παθῶν, καταφυγή ἀσθενῶν, δαιμόνων φυγαδευτήριο, τόπος πού ὁ λαός δοξάζει τόν Θεό, «ψαλμοῖς καί ὕμνοις καί μυστικαῖς λειτουργίαις», οἱ ὁποῖεςἀναφέρονται καί φθάνουν στό νοερό Θυσιαστήριο καί σέ μᾶς κομίζουν τήν ἀγαθότητα καί τή Χάρη τοῦ Θεοῦ.
Ὁ ἐγκαινιασμός τοῦ Ναοῦ γίνεται ὑπό τοῦ Ἀρχιερέως, ὁ ὁποῖος εἶναι εἰς τόπον καί τύπον Χριστοῦ.
Τό ἑσπέρας τῆς ἡμέρας τῶν Ἐγκαινίων ὁ Ἀρχιερέας μεταφέρει στόν Ἱ. Ναό, πού εἶναι πρός ἐγκαινιασμόν, τά ἱερά Λείψανα, τά ὁποῖα τοποθετεῖ σ’ ἕνα ἅγιο Δισκάριο, πάνω στήν Ἁγία Τράπεζα. Ἐν συνεχείᾳ τελεῖται ἡἈκολουθία καί ψάλλονται τά τροπάρια τῆς τελετῆς ἐναποθέσεως τῶν ἁγίων Λειψάνων καί ἡ Ἀκολουθία τοῦἙσπερινοῦ.
Παλαιότερο τυπικό ὁρίζει ὅτι, ἐάν ὑπάρχει πλησίον στόν πρός ἐγκαινιασμόν ἱερός Ναός ἐγκαινιασμένος, ὁἈρχιερέας μεταφέρει μετά τοῦ ἱεροῦ Κλήρου τά ἅγια Λείψανα σέ αὐτόν καί τελεῖ ἐκεῖ τόν Ἑσπερινό, ἐάν ὅμως δένὑπάρχει πλησιόχωρος ἐγκαινιασμένος Ναός, πᾶσα ἡ Ἀκολουθία γίνεται στόν νέο Ναό, κατά τήν καθορισμένην τάξιν.
Τό πρωί κατά τήν τέλεση τοῦ Ὄρθρου καί λίγο πρίν τά τροπάρια τῶν Αἴνων, ὁ Ἐπίσκοπος, ἀναγινώσκει τίς εὐχές, ὡς ὁρίζει τό τυπικό τῶν Ἐγκαινίων, καί περατώνεται ἡ Ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου.
Ἐντύπωση προκαλεῖ καί τό γεγονός ὅτι ὁ Ἀρχιερέας γονατίζει, ὅταν ἀναγινώσκει τίς εὐχές ἐπάνω σέ δύο μαξιλάρια, γιατί δέν πρέπει τά ἱερά ἄμφιά του νά ἀκουμπήσουν κάτω, μιᾶς καί ὁ τόπος δέν εἶναι ἀκόμα εὐλογημένος καί ἐγκαινιασμένος.
Ἀμέσως μετά ἀρχίζει ἡ τελετή τῶν ἱερῶν Ἐγκαινίων μέ τήν ψαλμῳδία σχετικῶν τροπαρίων, ἐνῶ ἀκολουθεῖἡ περιφορά γύρω ἀπό τόν Ναό.
Ὁ Ἀρχιερέας ντυμένος μέ λευκή στολή, σύμβολο τῆς καθαρότητας καί τῆς ἁγνότητας, μέ ἱερό δέος φέρει στό κεφάλι του τόν εἰδικό Δίσκο μέ τά ἅγια Λείψανα, σκεπασμένα μέ τό ἴδιο Κάλυμμα πού σκεπάζονται τά τίμια Δῶρα.
Συμμετέχουν οἱ Ἱερεῖς, κρατώντας τό ἱερό Εὐαγγέλιο, τόν Σταυρό καί ἅγιες Εἰκόνες, οἱ Ἱεροδιάκονοι, τά παιδάκια πού ὑπηρετοῦν στό ἅγιο Βῆμα προπορεύονται μέ τίς λαμπάδες, τά θυμιατά, τά λάβαρα καί τάἑξαπτέρυγά τους καί οἱ Ἱεροψάλτες, πού ἀποδίδουν τούς ὕμνους τῆς τελετῆς τῶν Ἐγκαινίων.
Κατά τή διάρκεια τῆς περιφορᾶς γίνονται τρεῖς στάσεις μπροστά στόν Ναό. Σέ κάθε στάση διαβάζονταιἀποστολικά ἀναγνώσματα καί οἱ καθορισμένες εὐαγγελικές περικοπές.
Ἀμέσως μετά γίνεται μία ἀπό τίς κατανυκτικότερες τελετές τῆς Ἐκκλησίας μας, δηλαδή ἡ ἔλευση Κλήρου καί λαοῦ πάλι στόν Ναό.
Τό τυπικό ὁρίζει ὅτι οἱ θύρες τοῦ Ναοῦ εἶναι κλειστές.
Ὁ Ἀρχιερέας προστάζει νά τίς ἀνοίξουν στόν Βασιλέα τῆς Δόξης, λέγοντας τά λόγια του Δαυίδ: «Ἄρατε πύλας οἱ ἄρχοντες ἡμῶν…» (Ψαλ. 24), καί ἀκούγονται ἀπό μέσα τά λόγια πού οἱ Ἄγγελοι ἔλεγαν ἀναμεταξύ τους κατά τήν Ἀνάληψη τοῦ Κυρίου: «Τίς ἐστιν οὗτος ὁ Βασιλεύς τῆς Δόξης;».
Ἐδῶ ἔχουμε μίμηση ἀκριβῶς τῶν Ἀγγέλων τή στιγμή τῆς Ἀναλήψεως. Καί «οἱ πύλες ἀνοίγονται στήν πρόκληση τῶν φωνῶν, τονίζει ὁ ἅγιος Νικόλαος ὁ Καβάσιλας, ὡσάν νά ἐπρόκειτο οἱ φωνές νά εἰσαγάγουν τόν Χριστόν εἰς τόν Ναόν».
Μέ λαμπρό τρόπο τά ἅγια Λείψανα εἰσέρχονται στόν Ναό καί τοποθετοῦνται στό Θυσιαστήριο, ὅπου ὁἈρχιερέας, πάλι, ἀφοῦ τά μυρώσει μέ τό ἅγιο Μύρο, τά τοποθετεῖ στόν στυλίσκο πού βρίσκεται στό μέσον τηςἉγίας Τραπέζης, ὡς τό πιό κατάλληλο θεμέλιο, βάλει εὔοσμο κηρομαστίχη, ἡ ὁποία ἔχει κατασκευαστεῖ ἀπό κερί καθαρό, μαστίχη, σμύρνα, ἀλόη, θυμίαμα, λάδανο, ρητίνη (ρετσίνι) κ.ἅ.
Μαζί μέ τά ὡς ἄνω εὐλογημένα ὑλικά τῶν Ἐγκαινίων, τοποθετοῦνται στό «Φυτό», ὅπως ὀνομάζεται ὁστῦλος τῆς Ἁγίας Τραπέζης, καί μικρά χαρτάκια, στά ὁποῖα οἱ Χριστιανοί μας ἀναγράφουν ὀνόματα τόσο τῶν ζώντων, ὅσο καί τῶν τεθνεώτων ἀδελφῶν, ὡς εὐλογία γιά τούς μέν, ἀλλά καί ὡς μνημόσυνο αἰώνιο γιά τούς δέ.
Μετά τήν τοποθέτηση τῶν ἱερῶν Λειψάνων καί τῶν ὡς ἄνω προαναφερθέντων στή Ἁγία Τράπεζα, ὁἈρχιερέας παίρνει τό σκεῦος (τσουκάλι) μέ τήν κηρομαστίχη καί τά ἀρώματα, πού συμβολίζουν τά μύρα μέ τάὁποῖα ὁ Ἰωσήφ ὁ ἀπό Ἀριμαθαίας ἄλειψε τό Σῶμα τοῦ Κυρίου, καί τά ἐκχύνει στήν ὀπή τῆς Ἁγίας Τραπέζης γιά τή στερέωση τοῦ ἀνεγειρομένου Τάφου, μαζί μέ μάρμαρο ἀλευροποιημένο.
Κατόπιν, τοποθετεῖται καί κολλιέται μέ εἰδική κόλλα καί σφραγίζεται μέ κηρομαστίχη, ἡ μαρμάρινη πλάκα στόν στῦλο τῆς Ἁγίας Τραπέζης, ἐνῶ ψάλλονται οἱ δυό ὡραῖοι Ψαλμοί ὁ 142ος («Ὑψώσω σε ὁ Θεός μου, ὁΒασιλεύς μου, καί εὐλογήσω τό ὄνομά σου εἰς τόν αἰῶνα»), σάν εὐχαριστία καί ἀνάμνηση τῶν θαυμασίων του Θεοῦ, καί ὁ 22ος («Κύριος ποιμαίνει» με»), πού ὑμνεῖ τή φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ.
Ἐν τῷ μεταξύ, ὁ Ἀρχιερέας πάνω ἀπό τά ἀρχιερατικά του ἄμφια ἐνδύεται μέ τό λεγόμενο Σάβανο (ποδήρης λινός χιτών), σύμβολο τῆς σινδόνης μέ τήν ὁποία τυλίχθηκε τό ἅγιο Σῶμα τοῦ Κυρίου, καί διαβάζει γονατιστός τήν εὐχή «Ὁ Θεός ὁ ἄναρχος καί ἀΐδιος», μέ τήν ὁποία παρακαλεῖ τόν Θεό νά ἀποστείλει τό Πανάγιό του Πνεῦμα καί νά ἁγιάσει τόν νέο Ναό.
Ἀκολουθεῖ ἡ πλύση καί ὁ καθαρισμός τῆς Ἁγίας Τραπέζης μέ σαποῦνι καί νερό ζεστό, σύμβολο κι αὐτό τῆς ζέσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τοῦ ὁποίου ἀπό δῶ καί πέρα θά εἶναι ὄργανο ἡ Ἁγία Τράπεζα.
Μετά τήν κάθαρση τῆς Ἁγίας Τραπέζης, ὁ Ἀρχιερέας ραντίζει τό Θυσιαστήριο μέ ροδόσταμο, μέ τό ὁποῖο κάνουμε τήν Ἁγία Τράπεζα νά εὐωδιάζει, καί, ὅπως λέει ὁ ἅγιος Νικόλαος ὁ Καβάσιλας, μ” αὐτό δείχνουμε πώς «φέραμε ὅλα ὅσα εἶναι ἀπαραίτητα γιά νά συμπληρώσουν τήν ἀνθρώπινη ζωή, δηλαδή φέραμε κι ἀπό τά ἀναγκαῖα κι ἀπό τά εὐχάριστα κι ἀπ” αὐτά κάναμε τή θυσία μας».
Κατόπιν ἀκολουθεῖ ἡ χρίση μέ τό ἅγιο Μύρο, τό ὁποῖο φέρνει τή Χάρη τοῦ Θεοῦ στή γῆ. Τό ἅγιο Μύρο εἶναι ἡ δύναμη τοῦ Θυσιαστηρίου. Δύναμη πού ἐνεργοποιεῖται μέ τήν παρουσία καί τή Χάρη τῶν ἱερῶν Λειψάνων πού τοποθετήθηκαν στήν Ἁγία Τράπεζα.
Ἡ ὅλη τελετή παραλληλίζεται μέ τό ἅγιο Βάπτισμα. Αὐτό δέν εἶναι τυχαῖο.
Ἡ Ἁγία Τράπεζα εἰκονίζει τόν Σωτῆρα καί δέχεται τά τοῦ βαπτίσματος, ὅπως Ἐκεῖνος. «Εἶναι δέ ἀνάγκη, τονίζει πάλι ὁ ἅγιος Νικόλαος ὁ Καβάσιλας, νά γίνει κάποια κάθαρση ἐνάντια στή δύναμη τοῦ πονηροῦ, κι ὅπως ὁἈρχιερέας μέ προσευχές ἀποκαθαίρει ἀπό κάθε ἐπήρεια τῶν δαιμόνων τό ὕδωρ, μέ τό ὁποῖο βαπτίζει τόνἄνθρωπο, ἔτσι καί σ” αὐτή τήν τελετή διαλέγει τίς κατάλληλες προσευχές καί μέ τόν ἴδιο τρόπο, ὅπως καί πρίν, μέ τό νερό ἀποκλείει τό πονηρόν».
Ἀφοῦ ἔχει πλυθεῖ, ἁγιασθεῖ καί μυρωθεῖ ἡ Ἁγία Τράπεζα καί τά ἱερά Ἀντιμήνσια, οἱ Ἱερεῖς τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως καί μόνο, δύνανται νά τά παραλάβουν, ὥστε ἐπάνω σέ αὐτά νά τελεῖται ἡ Θεία Λειτουργία.
Δέν τελεῖται Θεία Λειτουργία χωρίς Ἀντιμήνσιο καί δέν ἔχει δικαίωμα ὁ Ἱερέας νά τελέσει Θεία Λειτουργία σέ Ἀντιμήνσιο ἄλλου Ἀρχιερέως, ἐκτός αὐτό τοῦ ἐπιχωρίου Ἐπισκόπου καί Ποιμενάρχη τῆς Μητροπόλεως.
Τό Ἀντιμήνσιο εἶναι πάνω ἀπό ὅλα, ἡ ὁρατή ἐντολή τοῦ κανονικοῦ Ἐπισκόπου πρός τούς Ἱερεῖς, γιά τήν τέλεση τῆς Θείας Λειτουργίας.
Εὐθύς ἀμέσως μετά τίς ὡς ἄνω ἐνέργειες, ὁ Ἀρχιερέας τοποθετεῖ ἕνα κομμάτι λινό ὕφασμα, στό ὁποῖο εἶναιἁγιογραφημένος – τετυπομένως ἕνας Εὐαγγελιστής, στήν κάθε μία ἀπό τίς τέσσερεις γωνίες τῆς Ἁγίας Τραπέζης, στερεώνοντας καί κολλώντας αὐτό πάνω στό μάρμαρο τῆς Ἁγίας Τραπέζης μέ τό περίσσευμα τῆς κηρομαστίχης, πού χρησιμοποιήθηκε νωρίτερα. Αὐτή ἡ ἐνέργεια γίνεται ἀπό τόν Ἐπίσκοπο, ἐπειδή ἡ Ἁγία Τράπεζα εἰκονίζει ὅλη τήν Ἐκκλησία, στή στερέωση τῆς ὁποίας συνέβαλαν οἱ Εὐαγγελιστές μέ τά Εὐαγγέλιά τους.
Κατόπιν, τυλίγεται σταυροειδῶς ἡ Ἁγία Τράπεζα μέ τό πρῶτο ἔνδυμα, τό λεγόμενο Κατασάρκιο, σύμβολο τῆς σινδόνης, μέ τήν ὁποία τυλίχθηκε τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, ἔνδυμα τό ὁποῖο δέν ἀπομακρύνεται ποτέ ἀπό τήνἉγία Τράπεζα.
Μετά τοποθετεῖται ὁ Ἐπενδύτης – Ἐνδύτιον – Ἅπλωμα, τά ἄμφια τῆς Ἁγίας Τραπέζης ἤ Καλύμματα, ὅπως σήμερα συνηθίζουμε νά τά λέμε, σύμβολα δόξης, «τάφος ἐστι καί θρόνος τοῦ Ἰησοῦ».
Τέλος, τοποθετεῖται τό γνωστό σέ ὅλους Ἀντιμήνσιο. Ἀντιμήνσιο στήν ἐκκλησιαστική ὁρολογίαἀποκαλεῖται τό κομμάτι ὑφάσματος, πάνω στό ὁποῖο ἔχουν ζωγραφιστεῖ ποικίλες ἱερές παραστάσεις καί σύμβολα.
H λειτουργική χρήση τοῦ Ἀντιμηνσίου ἔγκειται στήν ἀντικατάσταση τῆς Ἁγίας Τράπεζας, ὅταν αὐτή δένὑπάρχει ἤ στήν ἀντικατάστασή της, ὅταν ὑπάρχει ἀλλά δέν μπορεῖ νά πραγματοποιηθεῖ Θεία Λειτουργία, ἤ,κυρίως, ὅταν τελοῦνται δύο συναπτές Θεῖες Λειτουργίες, ἀφοῦ ἀπαγορεύεται ἀπό τούς κανόνες ἡ λειτουργική χρήση τῆς Ἁγίας Τράπεζας.
Ἡ λέξη Ἀντιμήνσιο προέρχεται ἀπό τήν ἑλληνική λέξη «ἀντί» καί τή λατινική λέξη «μένσα», πού σημαίνει τράπεζα.
Ὅταν γιά λόγους ποιμαντικούς χρειάζεται νά γίνει Θεία Λειτουργία σέ χώρους ἐκτός τῶν καθαγιασμένων Ναῶν, χρησιμοποιεῖται τό Ἀντιμήνσιο, σάν φορητή Ἁγία Τράπεζα. Αὐτό κατασκευαζόταν ἀπό ξύλο ἤ, τίς περισσότερες φορές, ἀπό πανί. Ὑπάρχει πιθανότητα ἡ χρήση του νά ἄρχισε τήν ἐποχή τῆς Εἰκονομαχίας, ὅταν οἱὈρθόδοξοι διώχθηκαν ἀπό τούς Ναούς καί δέν εἶχαν πού νά λειτουργοῦνται. Ἀναγκαστικά, οἱ Λειτουργίες γίνονταν σέ σπίτια ἤ στήν ὕπαιθρο.
Σήμερα τά Ἀντιμήνσια χρησιμοποιοῦνται γιά τήν τέλεση Θείας Λειτουργίας σέ ἐγκαινιασμένους Ναούς ἤ μήἐγκαινιασμένους Ναούς, σέ Ἐξωκκλήσια, σέ στρατόπεδα ἤ στήν ὕπαιθρο, ὅπου καί χρησιμοποιεῖται αὐτή ἡ«φορητή» ἐγκαινιασμένη Ἁγία Τράπεζα.
Στό κέντρο τοῦ Ἀντιμηνσίου ζωγραφίζεται ἡ Ταφή τοῦ Κυρίου, γιατί ἡ Ἁγία Τράπεζα συμβολίζει τόν Τάφο τοῦ Κυρίου. Στίς γωνίες του πρέπει νά ἔχει ραμμένα ἱερά Λείψανα ἁγίων Μαρτύρων, γιατί ἀντικαθιστᾶ τήνἐγκαινιασμένη Ἁγία Τράπεζα, ὅταν δέν ὑπάρχει, ἡ ὁποία, ὅπως εἴδαμε, στό ἐσωτερικό της ἔχει πάντοτε ἰερά Λείψανα Μαρτύρων. Μόνο ὁ Ἐπίσκοπος καθαγιάζει τά ἱερά Ἀντιμήνσια.
Ἐπάνω στό Ἀντιμήνσιο τοποθετεῖται τό ἱερό Εὐαγγέλιο καί ἡ τελετή τελειώνει μέ τή θυμίαση ὅλου τοῦΝαοῦ καί τήν ἀνάγνωση τῆς εὐαγγελικῆς περικοπῆς τῶν Ἐγκαινίων.
Ὁ Ἀρχιερέας, μυρώνει μέ ροδόσταμο ὅλο τόν νέο-εγκαινιασθέντα ἱερό Ναό καί τούς πιστούς, ἀφοῦ λίγο νωρίτερα, βαστάζων κάλαμον, οὗ εἰς τό ἄκρον εἶναι δεδεμένος σπόγγος ἐμπεποτισμένος μέ ἅγιο Μύρο, γράφει τό μονόγραμμα τοῦ Χριστοῦ στή κόγχη τοῦ Ἱεροῦ καί στά τοιχία τοῦ Ναοῦ, σέ ὅλα τά σημεῖα τοῦ ὁρίζοντα. Βάζει τή σφραγῖδα τῆς ἐλεύσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί τοῦ Βασιλέως τῆς Δόξης στόν Ναό, ἐκφωνώντας: «Δόξα τῇ ἁγία καί παντοδυνάμῳ καί ζωοποιῷ Τριάδι, πάντοτε νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων».
Εἴθισται δέ, ὅπως τό «Εὐλογημένη ἡ Βασιλεία» ἐν τῇ πρώτῃ Θείᾳ Λειτουργίᾳ νά ἐκφωνεῖται παρά τοῦἈρχιερέως
Οἱ τελευταῖες εὐχές πού διαβάζονται, εἶναι γεμάτες εὐχαριστία στόν Θεό καί παράκληση, νά γεμίζει μέ δόξα, ἁγιασμό καί Χάρη τό νέο Θυσιαστήριο, ἔτσι ὥστε πάνω σ” αὐτό νά μεταβάλλεται ἡ ἀναίμακτη Θυσία σέ Σῶμα καί Αἷμα Χριστοῦ καί νά ἁγιάζεται ὁ λαός τοῦ Θεοῦ μέ τή συμμετοχή του σ” αὐτό τό Μυστήριο.
Κατανοοῦμε ὅτι ὁ σκοπός τῶν Ἐγκαινίων δέν εἶναι μόνο ὁ ἁγιασμός τοῦ Ναοῦ, ἀλλά καί ὁ δικός μας: «Οὕτως ἐγκαινίζεται ὁ ἄνθρωπος· οὕτω τιμᾶται ἡ τῶν Ἐγκαινίων ἡμέρα».
Σ” αὐτόν τόν ἀγῶνα ἔχουμε ὁπωσδήποτε ὁδηγό τόν Χριστό. Ἄλλωστε, ἡ ἱερά Κανδήλα, πού στό τέλος τῆς Ἀκολουθίας ἀνάβει ὁ Ἀρχιερέας πάνω στήν Ἁγία Τράπεζα, συμβολίζει, κατά τόν ἅγιο Νικόλαο τόν Καβάσιλα, τό δικό Του φῶς. Αὐτό τό φῶς μπορεῖ νά ἀνακαλύψει καί νά φέρει στό φῶς τά πάντα, ὅπως ἀκριβῶς γέμισε τόν Ἅδην τό φῶς, ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὁ Χριστός.
Ἡ ὅλη τελετή τῶν ἱερῶν Ἐγκαινίων, κλείνει μέ τήν τέλεση τῆς πρώτης Ἀρχιερατικῆς Θείας λειτουργίας, πούἔχει στόχο τήν συμμετοχή τῶν χριστιανῶν μας στήν Θεία Εὐχαριστία.
Ἐπίσης, περατώνεται μέ τήν εὐλογημένη καί αἰτιολογημένη ἐκδήλωση τῶν ἁγνῶν συναισθημάτων τῶν συμμετεχόντων στήν τελετή Χριστιανῶν, οἱ ὁποῖοι ἀναφωνοῦν τό «ἄξιος, ἄξιος, ἄξιος», ἀπευθυνόμενοι πρός τόνἘπίσκοπό τους, στό πρόσωπο τοῦ ὁποίου ἀναγνωρίζουν τήν ἀξιοσύνη καί τήν δυνατότητα στό νά ἐκτελεῖ καί νά ἁγιάζει τέτοια ἔργα, καθώς καί νά ἀξιώνεται ἀπό τόν Πανάγαθο Θεό, νά ἀνταποκρίνεται ἄριστα σέ ὅλα τά πνευματικά καί ποιμαντικά του καθήκοντα, γιά τά ὁποῖα ἔχει ταχθεῖ.
Συνηθίζεται πολλές φορές γιά μία ἑβδομάδα νά τελεῖται καθημερινά ἡ Θεία Λειτουργία στόν νεο-εγκαινιασθέντα ἱερό Ναό, ὅπως καί κατ’ ἔτος νά τελεῖται Θεία Λειτουργία εἰς ἀνάμνηση τῶν Ἐγκαινίων αὐτοῦ.
Τοῦ Αἰδ. Ἱερέως Ἰωάννου Κ. Σουρλίγγα
Προϊσταμένου τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίου Βασιλείου Τριπόλεως.