Εξερευνώντας το παρελθόν μας: Το ελληνικό κρανίο 700.000 ετών που ξαναγράφει την ανθρώπινη ιστορία

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Το 1960 βρέθηκε ένα απολιθωμένο ανθρώπινο κρανίο, που εντοπίστηκε κολλημένο σε ένα σταλαγμίτη το οποίο χρονολογήθηκε στο βάθος των 700.000 χρόνων!

Το σπήλαιο Πετραλώνων βρίσκεται στους δυτικούς πρόποδες του όρους Κατσίκα στην Κοινότητα Πετραλώνων. Σχηματισμένο μέσα στους ασβεστόλιθους του Άνω Ιουρασικού, έχει έκταση περίπου 10.000 τ.μ., με μεγάλες αίθουσες κατάκοσμες από πολύχρωμους σταλαγμιτικούς σχηματισμούς.

Ο επισκέπτης, αφού διασχίσει την οριζόντια τεχνητή σήραγγα, φτάνει στο σπήλαιο και ακολουθώντας τη διευθετημένη διαδρομή, μήκους περίπου 300μ., διέρχεται από τις κυριότερες αίθουσες και θαλάμους του, όπου έχει την ευκαιρία να θαυμάσει αυτό το μεγαλειώδες δημιούργημα της φύσης.

Η αρχική είσοδος του σπηλαίου σήμερα είναι σφραγισμένη. Ήταν ένα κυκλικό άνοιγμα στην οροφή μιας μεγάλης αίθουσας, από το οποίο μπαινόβγαιναν στο σπήλαιο άνθρωποι και ζώα για πολλές δεκάδες χιλιετίες. Από το άνοιγμα αυτό έπεφταν, επίσης, στο εσωτερικό πέτρες και χώματα σχηματίζοντας με τα χρόνια έναν τεράστιο κώνο, ο οποίος σταδιακά έφραξε τελείως την είσοδο.

Το σπήλαιο ανακαλύφθηκε τυχαία  το 1959 από κατοίκους του χωριού που βρήκαν στο εσωτερικό του πολλά απολιθωμένα οστά ζώων Το 1960 βρέθηκε ένα ανθρώπινο κρανίο, που εντοπίστηκε κολλημένο σε ένα σταλαγμίτη 23 εκ. πάνω από το έδαφος. Είναι ιδιαίτερα μεταβατικό στη μορφολογία του, ώστε ορισμένοι πιστεύουν πως αντιπροσωπεύει μια ενδιάμεση κατάσταση ανάμεσα στον “Homo neanderthalensis” και τον πιο αρχέγονο πρόγονό του.

Στην πραγματικότητα μοιράζεται αρκετά χαρακτηριστικά και με άλλα απολιθώματα Νεάντερταλ, αλλά υπάρχουν, επίσης, και χαρακτηριστικά πολύ πρωτόγονα. Στη γενική του εμφάνιση  έχει το πρόσωπο ενός Νεάντερταλ αλλά το κρανίο ενός αρχαϊκότερου τύπου. Αρχικά, ταξινομήθηκε ως “Homo neandertalensis”, αλλά αργότερα επαναπροσδιορίστηκε ως Homo erectus. Σήμερα, όμως, οι περισσότεροι ερευνητές συμφωνούν ότι ανήκει στο είδος των απολιθωμάτων που βρέθηκαν στην Αταπουέρκα και άλλα σημεία στην Ευρώπη, τον “Homo heidelbergensis”. Αξιολογείται ως ιδιαίτερα σημαντικό για τη μελέτη της εξέλιξης του ανθρώπινου είδους καθώς και για την παρουσία του στην ευρωπαϊκή ήπειρο.

Στην αρχή χρονολογήθηκε στο βάθος των 70.000 χρόνων, μια ημερομηνία που αντιστοιχεί στα πιο πρόσφατα υπολείμματα Νεάντερταλ. Νεώτερες χρονολογήσεις απέδωσαν το χρονικό βάθος των 700.000 χρόνων, ενώ η πιο πρόσφατη, βασισμένη σε τεχνικές αντήχησης ηλεκτρονίου σε συνδυασμό με ραδιοχρονολόγηση και στρωματογραφικά δεδομένα, αποδίδει το ελάχιστο χρονικό βάθος των 200,000 χρόνων. Ωστόσο, η μορφολογία του κρανίου υποδεικνύει με μεγαλύτερη ακρίβεια στο χρονικό βάθος των 300.000 ή 400.000 χρόνων.

Ανασκαφές που διενεργήθηκαν στο εσωτερικό του σπηλαίου, αρχικά από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και στη συνέχεια από την Ανθρωπολογική Εταιρεία Ελλάδος, απέδωσαν πολυάριθμα ευρήματα της Παλαιολιθικής Εποχής, τα οποία χρονολογούνται από το Μέσο Πλειστόκαινο, περίπου πριν από 600.000 – 300.000 χρόνια. Πρόκειται δηλαδή, για μια από τις πρωιμότερες αρχαιολογικές θέσεις της Ευρώπης.

Το σπήλαιο χρησίμευε τότε ως καταφύγιο ανθρώπων, αλλά και σαρκοβόρων ζώων. Άνθρωποι και σαρκοβόρα δεν ζούσαν βέβαια μαζί, αλλά εναλλάσσονταν. Από τη δραστηριότητα των παλαιολιθικών ενοίκων του έχουν διασωθεί κυρίως οστά από τα διατροφικά τους κατάλοιπα, τα οποία μαρτυρούν τις κυνηγετικές τους πρακτικές και τις διατροφικές τους συνήθειες, καθώς και λίθινα εργαλεία, μαρτυρίες της τεχνολογίας και του υλικού πολιτισμού τους.

Όταν οι άνθρωποι εγκατέλειπαν το σπήλαιο, αυτό χρησίμευε ως καταφύγιο των σαρκοβόρων ζώων, τα οποία μετέφεραν μέσα σ’ αυτό τη λεία τους, αφήνοντας έτσι πολλά αποφάγια, κυρίως οστά φυτοφάγων ζώων. Τα ίδια τα σαρκοβόρα, εξάλλου, πέθαιναν μέσα στο σπήλαιο κι έτσι έχουν βρεθεί μεγάλες ποσότητες οστών, που αποτελούν σήμερα πολύτιμες πηγές πληροφοριών για την πανίδα και το περιβάλλον εκείνων των περιόδων. Μέρος των ευρημάτων εκτίθεται στο παρακείμενο μουσείο Πετραλώνων.

 

Γενική Γραμματεία Πολιτισμού

Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας Β. Ελλάδος

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΣΧΟΛΙΑ

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

Τρίπολη: Συνελήφθη 19χρονος για κλοπή και όπλα

Συνελήφθη, προχθές (3.10.2024) το απόγευμα, στην Τρίπολη, από αστυνομικούς...

Φωτιές στην Ηλεία: Οι βροχές βοηθούν – Βελτιωμένη η εικόνα στο μέτωπο

«Σύμμαχος» των πυροσβεστικών δυνάμεων που έδιναν ολονύχτια «μάχη» με...

Καλαμάτα: Εξαρθρώθηκε εγκληματική ομάδα που διακινούσαν ποσότητες ναρκωτικών

Οι πολύμηνες και εμπεριστατωμένες έρευνες, οδήγησαν τους αστυνομικούς του...

Κυκλοφοριακές ρυθμίσεις στη σήραγγα Καλογερικού

Από τη Γενική Περιφερειακή Αστυνομική Διεύθυνση Πελοποννήσου ανακοινώνεται ότι...

ΔΗΜΟΦΙΛΗ